Сусын ішпес бұрын, алдымен онымен «танысыңыз» - сарапшылар кеңесі

2024 жылдың шілде айында "МОТҚҚҚ" ҚБ өкілі Ақтау қаласындағы дүкендердің бірінен жасырын сатып алушы әдісімен сатып алуды жүзеге асырды.

Таңдалған өнім ирандық өндірушінің табиғи – SULTAN, газдалмаған, су негізіндегі насыбайгүл дәндері жүзім дәміндегі және өрік дәміндегі сусындары (300 мл).

Сурет: Жанна Биятан

Сатып алғаннан кейін өнім бұрын қол жеткізілген ынтымақтастық туралы келісімге сәйкес Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі Санитарлық-эпидемиологиялық бақылау комитетінің Маңғыстау облысы бойынша "Ұлттық сараптама орталығы" ШЖҚ РМК филиалының аккредиттелген зертханасына сынауға жіберілді. Зерттеу Кеден одағының "Азық-түлік өнімдерінің қауіпсіздігі туралы" , "Тағамдық өнімдердің таңбаламасына қатысты" техникалық регламенттеріне сәйкестігіне қатысты жүргізілді. Зертханалық зерттеулер көрсеткендей, сусындардың құрамында қорғасын, кадмий және мышьяк сияқты қауіпті элементтер жоқ, бұл, әрине, қуантады. Зерттеу хаттамалары сусындардың осы көрсеткіш бойынша қауіпсіздігін растайды. Дегенмен, бәрі соншалықты керемет емес.

Сурет: Жанна Биятан

Өнім санитарлық нормаларға сай болғанымен, Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі – қазақ тілінде таңбаланбаған. Бұл жай ғана ресми талап емес, әрбір тұтынушының тауар туралы толық және сенімді ақпарат алудағы маңызды құқығы. Заңнамаға сәйкес, импортталатын тауарлардың барлығына мемлекеттік және орыс тілдеріндегі мәліметтер қоса берілуі тиіс. Бұл заттаңбада атауы, құрамы, сақтау шарттары, өндіруші туралы ақпарат және жарамдылық мерзімі – барлығы екі тілде көрсетілуі керек дегенді білдіреді.

Бір қарағанда аударманың жоқтығы болмашы ғана олқылық сияқты көрінуі мүмкін. Бірақ дәл осындай "кішкентай нәрселер" сатып алушының өнімнің құрамын немесе мақсатын дұрыс түсінбеуіне әкелуі мүмкін. Ата-аналар баласына сусын сатып алғанда, оның құрамында қандай ингредиенттер бар екенін немесе қандай қарсы көрсетілімдері барын әрқашан анықтай алмайды.

Жанна Биятан, "МОТҚҚҚ" ҚБ құқыққорғаушы-сарапшысы:

"Мемлекеттік тілдегі таңбалама, әсіресе, балаларға арналған өнімдер үшін маңызды. Балалардың ағзасы әртүрлі қоспалар мен бояғыштардың әсеріне осал келеді, сондықтан ата-аналар үшін бөтелкеде не бар екенін білу өте маңызды".

SULTAN сусындарына келсек, заттаңбасында қазақша толық ақпарат жоқ, мысалы, құрамы мен құрамында болуы мүмкін қоспалар туралы. Сондықтан, тіпті, зиянсыз болып көрінетін мұндай сусындардың өзі белгілі бір заттарға аллергиясы барлардың денсаулығына қауіп төндіруі мүмкін. Шетелдік жапсырмаларға сенген ата-аналар өнімді бағаламай, оның ағзаға қалай әсер ететінін білмей, балаларына сатып алып жатады.

Сусындарды таңдағанда нені іздеу керек?

• Қазақ және орыс тілдеріндегі таңбаламаның бар-жоғын тексеріңіз және құрамын мұқият зерттеңіз. Сусын зиянсыз болып көрінсе де, мысалы, насыбайгүл дәндері пайдалы болғанымен, бірақ сонымен бірге балаларда аллергиялық реакциялар тудыруы мүмкін.
• Жарамдылық мерзімін зерттеңіз. Жарамдылық мерзімі өткен өнімдерде қауіпті заттар жиналуы мүмкін.
• Сақтау шарттарын тексеріңіз. Кейбір сусындар пайдалы қасиеттерін жоғалтпау үшін белгілі бір сақтау температурасын қажет етеді.
• Сатушыларға сұрақтар қойыңыз. Егер сізге бірдеңе түсініксіз болса немесе күмәніңіз болса, сатушыдан анықтаңыз.

"Пайдалы" сусындар және балалардың таңдауы туралы миф

Балалар үшін жарқын және ерекше сусындар өте қолайлы болып көрінеді: олар сөредегі басқа өнімдерден ерекшеленеді, ерекше ингредиенттерімен назар аударады және мектеп тағамдарының "сүйіктілеріне" айналады. Бірақ, "МОТҚҚҚ" ҚБ сарапшысы Алия Алибекова еске салғандай:

"Таңдау кезінде ата-аналар бірінші кезекте назар аударатын нәрсе – қаптамадағы таңбалама және ақпарат. Біз көбінесе "табиғи" деп жіктелген өнімді автоматты түрде қауіпсіз деп есептейміз, бірақ, шындығында, олай емес. Екі тілдегі нақты ақпаратсыз сусынның шынайы қауіпсіздігі туралы қорытынды жасау мүмкін емес".

Сонымен, тіпті, зиянсыз болып көрінетін насыбайгүл дәндері бар жүзім сусынының өзі балаға қауіп төндіруі мүмкін. Өйткені, қазақ тіліндегі таңбалама тек заң талабы ғана емес, кейбір ингредиенттерге аллергиясы болуы мүмкін жас тұтынушыларға қамқорлық элементі болып табылады.

Интерактив: сусындарды үйде сынап көріңіз!

Тоңазытқышта әртүрлі сусындар болса, олардың таңбаламасын тексеріп көріңіз. Қазақша ақпарат бар ма? Толық құрамы мен шығарылған күні көрсетілген бе? Бұл сусынның бүкіл отбасы үшін қауіпсіз екеніне көз жеткізуге көмектесетін мәліметтер болуы мүмкін.

Бұл материалды әлеуметтік жобаның орындаушысы – "Маңғыстау облыстық тұтынушылардың құқықтарын қорғау қоғамы" қоғамдық бірлестігі дайындаған.

Осыған ұқсас сұрақтар бойынша 87054222739 байланыс нөміріне немесе Instagram-дағы OZPP.KZ парақшасына хабарласуға болады.