Қазақстан 2025 жылы білім саласына қанша қаражат жұмсайды

Қазақстан адами капиталға инвестицияларды ұлғайтуда: 2025 жылы ҚР бюджеті шығыстарының үлкен үлесі әлеуметтік мұқтаждықтарға, оның ішінде білім, ғылым және денсаулық сақтау салаларына бағытталатын болады, деп хабарлайды Zakon.kz.

ҚР Үкіметінің баяндамасына сәйкес, ағымдағы жылы азаматтардың өмір сүру сапасын арттыруға байланысты баптар бойынша қаржыландыруды ұлғайту көзделген.

Мұндай саясат мемлекеттің басты байлығы – адами капиталды дамыту жөніндегі әлемдік талаптарға толық жауап береді.

Халықаралық нормаларға сәйкес, адами капитал – бұл адамдар инвестициялайтын және өмір бойы жинақтайтын білім, дағдылар және денсаулық, бұл олардың әлеуетін жүзеге асыруға мүмкіндік береді және әлеуметтік тығыз қоғам құрудың негізгі шарты болып табылады.

2025 жылы республикалық бюджеттің барлық шығыстарынан (25,8 трлн теңге) әлеуметтік салаға 9,6 трлн теңге бөлінеді, бұл шығыстардың жалпы көлемінен 37,2%-ды (өткен жылы-23,6 трлн теңге) құрайды. Білім беруді дамытуға арналған шығыстар 2024 жылғы деңгейге қарағанда 116 млрд теңгеге ұлғайып, 1 трлн теңгеден асады.

Салыстыру үшін: өңірлерді қолдауға 7,7 трлн теңге (29,8%); экономиканың нақты секторын дамытуға – 2,2 трлн теңге (8,5%); өзге шығыстар 3,4 трлн теңгені (13,3%) құрайды.

Білім беруді дамыту шығындарына мыналар кіреді:

• бакалавриат және магистратура студенттеріне стипендия мөлшерін орта есеппен 15-20 пайызға ұлғайту;
• гранттар санының артуы, соның нәтижесінде 78 мыңнан астам жас қазақстандықтар тегін жоғары білім ала алады;
• ғылыми атақтар үшін қосымша ақы белгілеуге байланысты ғалымдардың еңбекақысын ұлғайту.

Адами капиталға салынған инвестициялар экономиканың жетістігімен тікелей байланысты, дейді БҰҰДБ-ның Адам дамуы жөніндегі сарапшысы тарих профессоры Владимир Осколков. Сондай-ақ, ол қарапайым мысал келтірді.

1975 жылдан 2020 жылға дейін S&P 500 индексі компанияларының материалдық емес активтерінің үлесі (ғылыми әзірлемелер, технологиялар, брендтер, авторлық құқықтар, іскерлік бедел) жиынтық активтердің 17-ден 90%-на дейін өсті. Ал материалдық активтердің үлесі (ғимараттар, жер учаскелері, жабдықтар, қаржы) 83-тен 10%-ға дейін қысқарды.

"Егер 1995 жылы әлемдегі ең табысты компаниялардың тізімін энергетика, автомобиль, авиация, қаржы компаниялары басқарса, 2025 жылы ең қымбат компаниялар – IT, электрондық коммерция, креативті экономика, Коммуникация салаларында жұмыс істейтіндер". Владимир Осколков

Қазақстан білім беруге салынған инвестициялар бойынша жақсы серпінді көрсетіп отыр. Білім беруді дамытуға ЖІӨ-нің кемінде 4%-ы бөлінген кезде біз маңызды экономикалық шекті деңгейге жақындап қаламыз.

"Сонымен, Норвегия білім беруге ЖІӨ-нің 8%-ын, Швеция-7,7%-ын жұмсайды. Орташа алғанда, ЭЫДҰ елдері білім беруге байланысты мақсаттарға ЖІӨ-нің 4,9%-ын бөледі, бұл ретте барлық білім беру шығындарының 69%-ы бастауыш және орта мектепке кетеді. Жалпы, ұмтылатын көп нәрсе бар",- деді сарапшы.

Бұған дейін аудиторлардың әлеуметтік медициналық сақтандыру қорынан қандай бұзушылықтар тапқандығы хабарланған болатын.