Цифрлық активтер айналысы саласындағы кірістерді заңдастыруға қарсы іс-қимыл жөніндегі талаптар жаңартылды

ҚМА мен ЦДИАӨМ бірлескен бұйрықпен қамтамасыз етілген цифрлық активтерді шығару және айналысқа шығару жөніндегі қызметті жүзеге асыратын адамдар үшін Қылмыстық жолмен алынған кірістерді жылыстатуға қарсы іс-қимыл мақсатында ішкі бақылау қағидаларына қойылатын талаптарды бекітті.

Цифрлық активтер айналысы саласындағы кірістерді заңдастыруға қарсы іс-қимыл жөніндегі талаптар жаңартылды

Ішкі бақылау келесі мақсаттарда жүргізіледі:

• Субъектілердің КЖ/ТҚҚ туралы Заңның талаптарын орындауын қамтамасыз ету;
• ішкі бақылау жүйесінің тиімділігін КЖ/ТҚ/ЖҚҚТҚ тәуекелдерін басқару үшін жеткілікті деңгейде қолдау;
• КЖ/ТҚ/ЖҚҚТҚ тәуекелдерін азайту мақсатында жүзеге асырылады.

КЖ/ТҚ/ЖҚҚТҚҚІ мақсатында ішкі бақылауды ұйымдастыру бағдарламасы мынадай рәсімдерді қамтиды:

• КЖ/ТҚ/ЖҚҚТҚҚІ мақсатында ішкі бақылауды жүзеге асыру үшін Субъект пайдаланатын автоматтандырылған ақпараттық жүйелер мен бағдарламалық қамтамасыз етулерді қолдану;
• клиенттерге іскерлік қатынастар орнатудан және іскерлік қатынастарды тоқтатудан бас тарту, ақшамен және (немесе) өзге мүлікпен операциялар жүргізуден бас тарту және ақшамен және (немесе) өзге мүлікпен операцияларды тоқтатып қою жөнінде шаралар қабылдау;
• Субъектілердің зерделенуге жататын күрделі, ерекше ірі және басқа да ерекше операцияны күдікті операция ретінде тану;
• уәкілетті органға мәліметтерді, ақпаратты және құжаттарды беру үшін пайдаланылатын автоматтандырылған ақпараттық жүйелердегі және бағдарламалық қамтамасыз етудегі нұсқаулар мен жұмыс регламенттерін қоса алғанда, қаржы мониторингіне жататын операциялар туралы мәліметтер мен ақпаратты, жеке тұлғаға іскерлік қатынастар орнатудан бас тарту, клиентпен іскерлік қатынастарды тоқтату, ақшамен және (немесе) өзге де мүлікпен операциялар жүргізуден бас тарту фактілерін ұсыну.
• Қаржы мониторингіне жататын және уәкілетті органға жіберілетін операцияларға қатысты мәліметтерді құжаттамалық тіркеу Субъект белгілеген тәртіппен жүзеге асырылады;
• Субъект қызметкерлері жол берген, Қазақстан Республикасының КЖ/ТҚҚ туралы заңнамасының, ІБҚ бұзушылықтарының оларға мәлім болған фактілері туралы Субъект қызметкерлерінің басшыны хабардар етуі;
• ІБҚ-ны іске асыруға және сақтауға жауапты адамның КЖ/ТҚ/ЖҚҚТҚҚІ мақсатында ішкі бақылауды жүзеге асыру кезінде ұйымның басқа бөлімшелерімен, персоналымен, филиалдармен, уәкілетті органдармен және олардың лауазымды адамдарымен өзара іс-қимылы;
• ұйымды бақылайтын заңды тұлға айқындаған КЖ/ТҚ/ЖҚҚТҚҚІ (болған жағдайда) бойынша талаптарды орындау;
• ұйымды бақылауға ие заңды тұлғамен ұйымның басқару органының немесе атқарушы органының тәуелсіз аудит жүргізуге шешімі болған жағдайда тәуелсіз аудитті, ұйымның ішкі аудит қызметімен не ішкі аудитті жүргізуге уәкілетті органмен КЖ/ТҚ/ЖҚҚТҚҚІ мақсатында ішкі бақылау тиімділігін бағалауды жүргізудің нәтижелері бойынша басқарушылық есептілікті органдарға және ұйымның лауазымды тұлғаларына дайындау және ұсыну;
• клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру, оның ішінде клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін, бейрезидент-заңды тұлғаны, заңды тұлға құрмай өзге де шетелдік құрылымды тексерудің жеңілдетілген және күшейтілген шараларын қолдану рәсімдерінің ерекшеліктері;
• КЖ/ТҚ/ЖҚҚТҚ типологияларына, схемалары мен тәсілдеріне сәйкес келетін сипаттамалары бар клиент операциясын күдікті ретінде тану;
• КЖ/ТҚ/ЖҚҚТҚ тәуекелдерін бағалау, айқындау, құжаттамалық тіркеу және бағалау нәтижелерін жаңарту;
• КЖ/ТҚ/ЖҚҚТҚ тәуекелдерін басқару және КЖ/ТҚ/ЖҚҚТҚ тәуекелдерін төмендету жөніндегі бақылау шараларын, рәсімдерді әзірлеу;
• КЖ/ТҚ/ЖҚҚТҚ тәуекелінің дәрежесін ескере отырып, өз клиенттерін жіктеу;
• барлық құжаттар мен мәліметтерді, оның ішінде біржолғы операциялар бойынша, сондай-ақ клиенттің (оның өкілінің) және бенефициарлық меншік иесінің досьесін және онымен хат алмасуды қоса алғанда, клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін тиісінше тексеру нәтижелері бойынша алынған мәліметтерді клиентпен (оның өкілімен) және бенефициарлық меншік иесімен іскерлік қатынастар тоқтатылған күннен бастап немесе біржолғы мәміле жасалған күннен кейін кемінде бес жыл, оларды сотта дәлел ретінде пайдалану мүмкіншілігін ескере отырып, олар уәкілетті органға, сондай-ақ олардың құзыретіне сәйкес өзге де мемлекеттік органдарға уақтылы қолжетімді болуы үшін сақтау.

Субъектінің бағдарламаға КЖ/ТҚ/ЖҚҚТҚҚІ мақсатында ішкі бақылауды ұйымдастыру бойынша қосымша шараларды енгізуіне жол беріледі.

Субъектілер Субъектілердің басшы қызметкерлері немесе тиісті құрылымдық бөлімше басшысының деңгейінен төмен емес Субъектілердің өзге де басшылары қатарынан ІБҚ-ның іске асырылуына және сақталуына жауапты қызметкерлерді, сондай-ақ ІБҚ-ның іске асырылуына және сақталуына жауапты Субъектілердің қызметкерлерді тағайындайды.

Жауапты қызметкер лауазымына:

• жоғары білімі;
• ақпараттандыру саласында кемінде екі жыл жұмыс өтілі;
• мінсіз іскерлік беделі бар тұлға тағайындалады.

КЖ/ТҚ/ЖҚҚТҚҚІ жөніндегі бөлімшенің қызметкері лауазымына:

• жоғары білімі;
• ақпараттандыру саласында кемінде бір жыл жұмыс өтілі;
• мінсіз іскерлік беделі бар тұлға тағайындалады.

КЖ/ТҚ/ЖҚҚТҚҚІ мақсатында ішкі бақылауды ұйымдастыру бағдарламасына сәйкес жауапты қызметкердің не КЖ/ТҚ/ЖҚҚТҚҚІ жөніндегі құрылымдық бөлімше қызметкерінің функциялары:

• ІБҚ әзірлеуді, оған өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізуді, және одан әрі Субъект басшысымен келісу, сондай-ақ ІБҚ-нің іске асырылуын және сақталуын мониторингтеуді;
• КЖ/ТҚҚ туралы Заңға сәйкес уәкілетті органға қаржы мониторингіне жататын операциялар туралы мәліметтер мен ақпараттың берілуін ұйымдастыруды және бақылау;
• клиенттердің операцияларын күдікті деп тану туралы шешімдер қабылдауды;
• клиенттердің операцияларын күрделі, ерекше ірі операцияларға, КЖ/ТҚ/ЖҚҚТҚ типологияларына, схемалары мен тәсілдеріне сәйкес келетін сипаттамалары бар операцияларға жатқызу туралы шешімдер қабылдауды;
• клиенттер операцияларын тоқтата тұру не жүргізуден бас тарту туралы және операциялар туралы ақпаратты уәкілетті органға жіберу қажеттігі туралы шешімдер қабылдау;
• клиенттермен іскерлік қатынастарды орнату, жалғастыру не тоқтату туралы шешімдер қабылдауды;
• Субъектінің басшысына клиенттермен іскерлік қатынастарды орнату, жалғастыру не тоқтату туралы шешімдер қабылдау үшін сұраулар жіберуді;
• клиенттің (оның өкілінің) және бенефициарлық меншік иесінің операциясына қатысты қабылданған шешімдерді құжаттамалық тіркеуді;

• ІБҚ-ны іске асыру нәтижесінде алынған деректер негізінде клиент досьесін қалыптастыруды;
• анықталған ІБҚ бұзушылықтары туралы Субъект басшысын хабардар етуді;
• тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесін жақсарту жөнінде шаралар қабылдауды;
• өз функцияларын жүзеге асыру кезінде алынған мәліметтердің құпиялылығын қамтамасыз етуді;
• КЖ/ТҚҚ туралы заңнаманың орындалуына бақылауды жүзеге асыру үшін уәкілетті органға ақпарат ұсынуды;
• уәкілетті органға оның сұрау салуы бойынша ақпарат, мәліметтер мен құжаттар беруді;
• ІБҚ-ны іске асыру нәтижелері және Субъект басшысына есептер құрастыру үшін КЖ/ТҚ/ЖҚҚТҚ тәуекелдерін басқару және КЖ/ТҚ/ЖҚҚТҚҚІ ішкі бақылау жүйесін жақсарту бойынша ұсынылатын шаралар туралы ақпарат дайындауды;
• барлық құжаттар мен мәліметтерді сақтау жөніндегі шараларды қамтамасыз етуді қамтиды.

Бірлескен бұйрық 2024 жылғы 30 желтоқсаннан бастап қолданысқа енгізіледі.