Тәуекелдер мен мүмкіндіктер: Қазақстан экономикасының қаржылық тұрақтылығы қандай

Осы аптада ҚР Ұлттық банкі "Қазақстанның қаржылық тұрақтылығы туралы есепті" – елдің қаржы жүйесі үшін ғана емес, оның экономикасы үшін де жүйелік тәуекелдер мен өсу факторларын талдайтын құжатты жариялады, деп хабарлайды Zakon.kz.

Реттеуші 2023 жылы негізінен ҚР экономикасының барлық салалары үшін бетбұрыс болғанын атап өтті. Ең бастысы, қаржылық тұрақтылыққа әсер ететін тәуекел факторларын "тұрақтандыру" мүмкін болды. Қаржы жүйесіндегі теңгерімсіздік жыл бойына төмендеді, несиелеудің өсу қарқыны да төмендеді.

"2023 жылы Қазақстанда инфляцияның 9,8%- ға дейін төмендеуімен қатар экономиканың 5,1%-ға айтарлықтай өсуі байқалды. Сыртқы факторлардың теңге бағамының құбылмалылығына әсері шектеулі болды". Қазақстанның қаржылық тұрақтылығы туралы есеп

ҚР Ұлттық Банк мамандары халықтың нақты табысының баяу өсуі, сенімді қалпына келтірудің басталуы деп санайды. Рас, 2023 жылы инфляцияны түзетуді ескере отырып, үй шаруашылықтары шығындарының төмен өсуі байқалды. Бұл халықтың үнемдеуге бейімділігінің өсуін қалыптастыруда. Бұған үнемдеуді ынталандыруға және инфляциялық қысымды төмендетуге бағытталған ҚРҰБ-ның монетарлық саясаты да ықпал етті. Инфляциялық қысым төмендеген сайын халықтың нақты табысы 2022 жылдың аяғымен салыстырғанда 3,7% — ға қалпына келді және өсті.

Халық табысының құрылымында айтарлықтай өзгерістер байқалмады. Осылайша, жалдамалы жұмыстан түскен кірістердің үлесі жыл ішінде өзгерген жоқ, шамамен 65% деңгейінде қалды. Кірістер құрылымындағы әлеуметтік трансферттердің үлесі төмендеуді жалғастырды және жыл соңына қарай 21% -ды құрады. Бұл динамика пандемия жағдайында табысынан айырылған азаматтарға көмек көрсету шеңберінде жәрдемақы төлеу көлемінің және басқа да қолдау шараларының азаюымен түсіндірілуі мүмкін. Сонымен қатар, жыл ішінде басқа кірістер үлесінің 1,1% — ға өсуі байқалды.

Тұрғын үй нарығында тыныштық бар. "Бастапқы нарық" бағалары шамалы өсуді көрсетті, қайталама нарықтағы бағалар төмендеді, сондықтан жеңілдікті бағдарламалар көлемінің айтарлықтай төмендеуіне қарамастан, бағалар төмендеген белсенділікпен жалпы тұрақты болып қалды – сатып алу-сату мәмілелерінің саны бір жылда 20,5%-ға қысқарды.

Есепте халықаралық статистика мен болжамдар келтірілген. ХВҚ деректеріне сәйкес, 2024 жылы Қазақстан экономикасының қалыпты өсу қарқыны 4,0% деңгейінде сақталады деп күтілуде. Мұнай бағасының 17% төмендеуі, сондай-ақ экономиканың жаһандық өсуінің баяулауы тежеуші факторлар болып табылады.

Сонымен қатар, келесі салалар ең үлкен өсуді көрсетеді:

• құрылыс (13,3%),
• көтерме және бөлшек сауда,
• автомобильдер мен мотоциклдерді жөндеу (11,3%),
• ақпарат және байланыс (7,1%),
• көлік және қоймалау (7,1%),
• тұру және тамақтану қызметтерін ұсыну (6,5%).

Ауыл шаруашылығы секторы бойынша теріс динамика байқалды, 2023 жылы 7,7% төмендеді (2022 жылы 9,1% өсіммен).

Қазақстанда инфляция деңгейі жыл басынан бері екі есеге, 2023 жылғы желтоқсанда 9,8% – ға дейін төмендеді (2022 жылдың қорытындысы бойынша-20,3%). Азық – түлік тауарларының бағасы бір жылда 8,5% – ға, азық-түлік емес тауарларға-9,1% — ға, ақылы қызметтерге-12,4% — ға өсті.

Бұған дейін Қаржы министрлігі триллиондаған бюджет қаражаты қайда жұмсалатындығын айтты.