Мәжіліс Цифрлық кодексті бірінші оқылымда мақұлдады

2025 жылғы 12 қарашада Мәжіліс депутаттары палатадағы пленарлық отырыста Цифрлық кодекс жобасын бірінші оқылымда мақұлдады, деп хабарлайды Zakon.kz тілшісі.

Мәжіліс депутаты Екатерина Смышляева атап өткендей, кодекс цифрлық ортадағы адамның негізгі құқықтарын қамтиды – ұмытылу құқығы, ақпаратқа қол жеткізу құқығы, цифрлық тұлғаны қорғау және конфиденциалдық құқық.

"Аутентификация және идентификацияның құқықтық режимі күшейтілді, оның ішінде көпфакторлы және биометриялық әдістер енгізіледі. Электрондық цифрлық қолтаңба – жалғыз квалификацияланған қолтаңба ретінде сақталады. Цифрлық растау категориясы енгізіледі – заңдық мәні төмен әрекеттер үшін жеңілдетілген ерік білдіру формасы", – деді Смышляева.

Оның сөзінше, цифрлық ортадағы құжаттар бірнеше форматта болады:

• Электрондық құжаттар, ЭЦҚ арқылы қол қойылған, қағаз құжаттармен теңестіріледі;
• Цифрлық құжаттар – ұлттық тіркеулерден динамикалық түрде жасалып, ұсынылған сәтте түпнұсқамен теңестіріледі;
• Цифрлық мәліметтер – заңдық мәні бар деректер, эталондық дерек көздерінен алынады.

Сонымен қатар, смарт-келісімшарттар – өздігінен орындалатын цифрлық келісімдер құқықтық режимде бекітілді. Олар орындау құралы ретінде қызмет етеді, бірақ дәстүрлі келісім формаларын алмастырмайды.

"Қауіпсіздік бөлімі киберқауіпсіздік саласындағы бірыңғай терминология мен тәсілдерді енгізеді. 'Ақпараттандыру туралы' заң 'Киберқауіпсіздік туралы' заңға айналдырылады, бұл киберқылмыстармен тиімді күресуге мүмкіндік береді. Алғаш рет ұлттық цифрлық объектілер түсінігі бекітілді – олар сатылмайды және елдің цифрлық егемендігінің негізін құрайды", – деп қосты депутат.

Сонымен қатар, цифрлық жүйелерді үш деңгейлі аудит енгізіледі:

• Функционалды аудит – жүйенің мақсаттары мен нақты функцияларын, әсіресе ЖИ-ді тексереді;
• Киберқауіпсіздік аудиті – қауіп-қатерге төзімділікті, деректерді қорғауды және архитектуралық сенімділікті бағалайды;
• Регуляторлық аудит – ішкі саясаттардың Кодекске сәйкестігін және заңнама үйлесімділігін тексереді.

Смышляева атап өткендей, кодекс эксперименттік құқықтық режимдерді (ЭҚР) енгізу, бақылау және аяқтау тәртібін унификациялайды, бұл инновацияларды енгізу үшін алдын ала болжанатын жағдайлар жасайды.

"Кодексте цифрлық делдалдарды реттеу бойынша негізгі тәсілдер көрсетілген – еңбек платформалары, маркетплейстер, қызмет агрегаторлары және әкімшілік цифрлық сервистер. Алғаш рет цифрлық дәлелдер түсінігі енгізілді, бұл олардың азаматтық-құқықтық қатынастар мен сот процесінде қолданылуына мүмкіндік береді. Бұл цифрлық жазбаларды, логтарды және транзакцияларды заңдық мәні бар дереккөз ретінде танудың маңызды қадамы. Жеке нормалар заттар интернеті, цифрлық қосалқы көшірмелер және деректер алмасу платформаларына арналған – бұл болашақ деректер экономикасының негізін қалыптастыратын бағыттар", – деп түйіндеді депутат.